Si Mark Zuckerberg (1984 –), ang nagtatag ng Facebook (muling pinangalanang Meta), ay naging isa sa ilang mga 21 na siglo tech entrepreneur na ang mga tagumpay ay napakalalim na hindi lamang nila binago ang paraan ng pamumuhay ng lahat ng tao ngayon kumpara sa 20 taon pa lang ang nakalipas ngunit nagbabago pa nga ang ating pang-unawa sa realidad.
Bilang isang Hudyo, na ang mga lolo’t lola ay nandayuhan sa USA mula sa Germany, Austria, at Poland, ang mga pagsisikap ni Zuckerberg ay nagpapatuloy sa isang pangmatagalang kontribusyon ng mga Hudyo sa sangkatauhan na maaaring masubaybayan hanggang kay Moses; upang maitala ang isang landas sa pagpapabuti ng lipunan at ang mga relasyon sa pagitan ng mga miyembro nito. Ang pagbibigay-diin sa pagpapabuti ng lipunan ay nakuha ng ‘social’ sa ‘social media’, na karaniwang ginagamit upang ilarawan ang Facebook, WhatsApp, at Instagram.
Hindi lang pinapayagan ng mga produkto ni Zuckerberg ang isang one-way na daloy ng impormasyon mula sa mga piling tagalikha ng nilalaman hanggang sa masa ng mga mamimili ng nilalaman. Kaya, hindi sila tradisyonal na ‘media’ tulad ng telebisyon, pahayagan, at pelikula. Ang mga IT platform ng Zuckerberg ay nagbibigay-daan sa isang lipunan kung saan ang mga miyembro nito ay bumuo at nagbabahagi ng impormasyon sa ibang mga miyembro. Kaya binibigyang-daan ng Facebook ang isang masalimuot at pabago-bagong network ng mga panlipunang relasyon. Alam mo ito dahil naranasan mo ito.
Mga Problema sa Meta-Verse
Sa kabila ng pananaw ni Zuckerberg sa paggamit ng IT, ang kanyang mga nagawa ay naglatag ng hadlang na nabanggit dalawang libong taon na ang nakalilipas. Ang isa pang napaka-maimpluwensyang Hudyo ay nakatuon sa isang misyon na baguhin ang lipunan, at inilagay ang kanyang daliri dito noon. Nakatagpo ka rin ng pangunahing kapintasan na ito sa iyong mga karanasan sa social media. Habang lumalago ang teknikal na kahusayan ng social media mas mararanasan mo ito.
Ang Social Quest
Upang maunawaan kung ano ang ibig sabihin nito para sa iyo, nakakatulong na bumalik kay Moses 3500 taon na ang nakalilipas. Binago niya ang mga Hudyo mula sa isang pinalawak na tribo na nagmula kay Abraham, tungo sa isang bansang pinamamahalaan ng mga batas. Sa pagtatapos ng kaniyang magaling na karera, inihandog ni Moises ang sumusunod na mga dahilan kung bakit nilikha ng Diyos, sa pamamagitan niya, ang mga batas na ito.
5 Tinuruan ko kayo ng mga tuntunin at ng mga batas, na gaya ng iniutos sa akin ng Panginoon kong Diyos upang inyong gawin sa gitna ng lupain na inyong paroroonan upang angkinin.
6 Tuparin ninyo at inyong gawin, sapagkat ito ang inyong magiging karunungan at kaalaman sa paningin ng mga tao na makakarinig ng mga tuntuning ito, at magsasabi, ‘Tunay na ang dakilang bansang ito ay matalino at may pagkaunawa.’
7 Sapagkat aling dakilang bansa ang may Diyos na napakalapit sa kanila, na gaya ng Panginoon nating Diyos tuwing tumatawag tayo sa kanya?
8 At aling dakilang bansa ang may mga tuntunin at mga batas na napakatuwid na gaya ng buong kautusang ito na aking inilagay sa harapan ninyo sa araw na ito?
Deuteronomio 4:5-8
Ibinigay ni Moises ang kautusan upang baguhin ang lipunan ng mga Israelita sa isang karunungan at pang-unawa, na nailalarawan sa pamamagitan ng katuwiran. Pagkatapos ay mapapansin at papasok ang mga nakapaligid na tao, na naninirahan sa mga lipunang ‘might-makes-right’.
Ngunit hindi ito gumana sa ganoong paraan. Sa halip na maging ‘ilaw sa mga bansa‘, ang kanilang lipunan ay nasira. Kaya ang mga mga repormador sa lipunan nito, ang mga Hudyong propeta ng Lumang Tipan, ay nagpahayag ng pangmatagalang pagkawasak ng lipunang iyon. Ang bansang iyon ay mananatiling tulog hanggang sa ang tagapagbigay-kautusan nito ay makitang nararapat na ibangon itong muli. Ang matagal nang eksperimento sa lipunan na iyon ay nagsiwalat ng malalim na problema.
Ang Hindi Malupig na Balakid sa Panlipunan
Itinuro ni Hesus, ang insightful social analyst noong panahon niya, ang ugat ng problemang ganito.
18 Ngunit ang lumalabas sa bibig ay nanggagaling sa puso. Iyan ang nagpaparumi sa tao.
19 Sapagkat sa puso nanggagaling ang masasamang kaisipan, pagpatay, pangangalunya, pakikiapid, pagnanakaw, pagiging saksi para sa kasinungalingan, at paninirang-puri.
20 Iyan ang nagpaparumi sa tao sa paningin ng Diyos. Hindi nagiging marumi ang isang tao kung siya man ay kumain nang hindi muna naghuhugas ng kamay.”
Mateo 15:18-20
Tinataya ni Hesus na ang mga ugat ng mga suliraning panlipunan ay nagmumula sa mga kapintasan sa loob ng kanyang mga mamamayan, hindi pangunahin mula sa hindi sapat na mga batas o protocol sa lipunan. Siyempre, ang hindi balanseng mga social protocol ay maaaring magpalaki ng mga problema. Ngunit sa panimula, tayong mga mamamayan, ay may mga pusong likas na naglalabas ng masasamang kaisipan. Ipinapalaganap natin ang mga ito sa lipunan, sa pamamagitan man ng kamay at bibig, tulad noong panahon ni Hesus, o sa pamamagitan ng keyboard, scanner, touchscreen, voice recorder, o ‘share’ button ngayon.
Facebook sa Balita
Isaalang-alang ang pangkalahatang kalakaran na nabuo ng ikot ng balita ng Facebook. Pagkatapos ng paglunsad nito sa kalagitnaan ng 2000s, nakarinig kami ng tuluy-tuloy na daloy ng positibong balita tungkol sa bagong patakaran ng social media. Nakasilaw sa amin ang bagong teknolohiya nito. Hinanap ng mga dignitaryo sa mundo si Zuckerberg, ang whiz-kid entrepreneur, at pinakinggan siya sa pandaigdigang yugto.
Ngunit ang tenor ng balita ay nagsimulang magbago noong kalagitnaan ng 2010s. Nang kinuha ng Cambridge Analytica ang panlipunang impormasyon ng milyun-milyon para sa mga layunin ng advertising nang walang pahintulot nila, iyon ay isang mahalagang punto ng pagbabago. Patuloy na lumalabas ang mga tanong tungkol sa mga kasinungalingan at maling impormasyon na kumakalat sa Facebook, kadalasan ng mga makapangyarihang grupo ng interes. Ang patuloy na pagtulo ng cyberbullying, pornograpiya, at paghihiganti sa paglalathala ng mga intimate na larawan ay lumabas din. Nasaksihan ng mga tao ang depresyon, kawalan ng pag-asa, at pagpapakamatay. Nananatili ang mga tanong tungkol sa kung paano tina-target ng mga algorithm ng Facebook ang mga bata, at kung anong papel ang ginampanan ng Facebook sa paglusob sa Kapitolyo ng US noong Enero 2021. Sinasabi ngayon ng mga dating tagaloob na sinisira ng Facebook ang demokrasya.
Sa backdrop na ito, inihayag ni Zuckerberg noong Oktubre 2021 na pinalitan niya ang Facebook ng Meta dahil ang pangkalahatang layunin ng kanyang kumpanyang IT ay hindi na lang social media kundi ang paglikha ng mga virtual na realidad kung saan maaaring pumasok ang mga tao at lumahok bilang mga avatar. Sa madaling salita, ang Meta ay lumilikha ng isang bagong mundo, isang Meta-Verse. Ang bagong mundong ito ay gagana sa ilalim ng mga naka-program na panuntunan. Kaya, halimbawa, kung ang aking avatar ay naghagis ng ‘bola’ sa iyong avatar sa Meta, ang trajectory nito sa virtual na mundo ay gagayahin iyon sa ating pisikal na mundo dahil ang mga batas sa programming ay gagawin na kumokontrol sa tilapon nito (palaging napapailalim sa pagbabago para sa mga ligaw na karanasan). Ang pangitain ay ang lahat ay makapagsalita, mabuhay, magtrabaho, at makihalubilo sa Meta.
Baguhin ang Meta World…
Sa kabila ng napakalawak na teknikal na kasanayan at malalaking pamumuhunan na ginawa sa mundo ng Meta (at ang mga meta-verse na nililikha ng ibang mga kumpanya ng IT), ang problema na inilagay ni Hesus sa kanyang daliri 2000 taon na ang nakalilipas ay nananatili. Kahit na sa beta testing, iniuulat ng Meta ang ‘katakut-takot na pag-uugali’ na ipinakita ng ilang avatar patungo sa isa pang avatar na ‘mamamayan’. Ang Meta ay naglalagay ng mga panuntunang naglilimita sa pag-uugali sa Meta-verse. Inihalintulad bilang ‘sekswal na pang-aabuso’ ng ilan, ito ay muling nakatuon sa lumang problemang iyon. Paano makokontrol ang pag-uugali upang tratuhin ng mga mamamayan ang bawat isa nang magalang at walang pagsasamantala?
O baguhin ang mga Mamamayan
Nakatuon din si Hesus sa pagsilang ng isang bagong mundo na tinawag niyang ‘Kaharian ng Diyos’. Tinasa niya na ang problemang ito ay napakaseryoso na hindi ito malulutas sa pamamagitan ng isang simpleng muling pag-boot ng mundo ng Meta. Hindi rin gagawa ng ilang mga alituntunin, alinman sa mahigpit na gaya ng kay Moses, o mas magaan ang kamay gaya ng kay Meta. Sa halip, mangangailangan ito ng isang pangunahing re-boot ng mga inaasahang mamamayan na maninirahan sa kanyang mundo. Kung wala ang pangunahing re-boot na ito, ang pag-access sa kanyang mundo ay mahigpit na ipagkakait. Narito kung paano niya ito inilagay sa isang diskurso sa isang nangungunang guro ng kautusan ni Moises noong panahon niya.
Hesus at Nicodemo
3 May isang lalaking kabilang sa mga Fariseo na ang pangalan ay Nicodemo, isang pinuno ng mga Judio.
2 Siya ay pumunta kay Hesus nang gabi na, at sinabi sa kanya, “Rabi, nalalaman naming ikaw ay isang guro na mula sa Diyos; sapagkat walang makakagawa ng mga tanda na iyong ginagawa, malibang kasama niya ang Diyos.”
Distant Shores Media/Sweet Publishing, CC BY-SA 3.0, sa pamamagitan ng Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}
3 Sumagot si Hesus, katotohanan, katotohanang sinasabi ko sa iyo, walang makakakita sa kaharian ng Diyos malibang sila ay ipanganak na muli.
3 Sumagot sa kanya si Hesus, “Katotohanang sinasabi ko sa iyo, ‘Malibang ang isang tao’y ipanganak na muli ay hindi niya makikita ang kaharian ng Diyos.’”
4 Sinabi sa kanya ni Nicodemo, “Paanong maipapanganak ang isang tao kung siya’y matanda na? Makakapasok ba siyang muli sa tiyan ng kanyang ina, at ipanganak?”
5 Sumagot si Hesus, “Katotohanang sinasabi ko sa iyo, malibang ang isang tao’y ipanganak ng tubig at ng Espiritu, hindi siya makakapasok sa kaharian ng Diyos.
6 Ang ipinanganak ng laman ay laman at ang ipinanganak ng Espiritu ay espiritu.
7 Huwag kang magtaka na aking sinabi sa iyo, ‘Kailangang kayo’y ipanganak na muli.’
8 Humihihip ang hangin kung saan nito ibig at naririnig mo ang ugong nito, ngunit hindi mo nalalaman kung saan ito nanggagaling at kung saan tutungo. Ganoon ang bawat isang ipinapanganak ng Espiritu.
9 Sumagot si Nicodemo sa kanya, “Paanong mangyayari ang mga bagay na ito?”
10 Sumagot si Hesus sa kanya, “Ikaw ay isang guro sa Israel at hindi mo nauunawaan ang mga bagay na ito?
11 Katotohanang sinasabi ko sa iyo, kami ay nagsasalita tungkol sa nalalaman namin, at nagpapatotoo sa nakita namin, subalit hindi ninyo tinanggap ang aming patotoo.
12 Kung sinabi ko sa inyo ang mga bagay na makalupa at hindi ninyo pinaniniwalaan, paano ninyong paniniwalaan kung sabihin ko sa inyo ang mga bagay na makalangit?
13 Wala pang umakyat sa langit, maliban sa kanya na bumabang galing sa langit, ang anak ng tao.
14 Kung paanong itinaas ni Moises sa ilang ang ahas, kailangan din namang itaas ang anak ng tao;
15 upang ang sinumang sumampalataya sa kanya ay magkaroon ng buhay na walang hanggan.
16 Sapagkat gayon na lamang ang pag-ibig ng Diyos sa sanlibutan na ibinigay niya ang kanyang tanging anak, upang ang sinumang sa kanya’y sumampalataya ay huwag mapahamak kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.
17 Sapagkat hindi sinugo ng Diyos ang anak sa sanlibutan upang hatulan ang sanlibutan, kundi upang ang sanlibutan ay maligtas sa pamamagitan niya.
18 Ang sumasampalataya sa kanya ay hindi hinahatulan; ngunit ang hindi sumasampalataya ay hinatulan na, sapagkat hindi siya sumampalataya sa pangalan ng tanging anak ng Diyos.
19 At ito ang kahatulan, na naparito ang ilaw sa sanlibutan, at inibig pa ng mga tao ang kadiliman kaysa ilaw sapagkat ang kanilang mga gawa ay masasama.
20 Sapagkat ang bawat isa na gumagawa ng masama ay napopoot sa ilaw, at hindi lumalapit sa ilaw, upang ang kanyang mga gawa ay huwag malantad.
21 Subalit ang gumagawa ng katotohanan ay lumalapit sa ilaw, upang malinaw na mahayag na ang kanyang mga gawa ay naaayon sa Diyos.”
Juan 3:1-21
Mga Paghihigpit sa lahat ng Kahaliling Mundo
Ang mismong katotohanan na ang Facebook, Meta at lahat ng mga plataporma ng social media ay nahaharap sa mga problema na ginagawa nila ay binibigyang-diin ang katotohanan ng balakid na ito. Ginagawa nilang ang deklarasyon ni Hesus na isama lamang ang mga ‘ipinanganak na muli’ sa kaniyang Kaharian ay nararapat na pag-isipang mabuti. Ang isang perpektong mundong pinaninirahan ng mga tiwaling tao ay malaon o huli ay maguguho sa gulo na nararanasan natin ngayon sa ating pisikal na mundo. Susubukan ng mga tech na kumpanya na lutasin ang problemang ito gamit ang mas mahusay na teknolohiya; mga pamahalaan na may mas magagandang institusyon at edukasyon. Gagawin ito ni Hesus sa mga taong nagbagong-anyo.
Isang Meta-Verse o Meta-noia
Marami ang nag-aakala na dahil ‘mahal ako ng Diyos’ kung gayon ay tiyak na tatanggapin ako sa anumang ‘kaharian’ na kanyang nilikha. Ang hakbang ng mga higanteng IT na limitahan ang pag-access sa kanilang mga plataporma o Meta mundo sa mga nakakatugon lamang sa kanilang mga patakaran; ang mga galaw ng mga pamahalaan sa buong mundo ngayon upang bantayan ang kanilang mga hangganan; ang kanilang paglilimita sa mga visa at pagkamamamayan ay dapat magpahinga sa pagpapalagay na iyon. Ang lahat ng mga lipunan, pamahalaan man, Meta-Verse, o Divine ay may mga pamantayan kung saan sila nagsusuri ng mga magiging mamamayan.
Pinili ni Zuckerberg ang bagong pangalan na ‘Meta’ dahil nangangahulugang ‘lampas’, o ‘pagbabago’. Sumang-ayon si Hesus sa pangangailangan ng pagbabago o Meta ngunit itinuon niya ang kinakailangang pagbabago sa indibidwal kaysa sa plataporma. Sa Griyego, ang ibig sabihin ng ‘Metanoia’ ay ‘pagbabago ng isip’, kadalasang isinasalin ngayon sa pamamagitan ng salitang ‘magsisi’. Ang katrabaho ni Hesus, si Juan Bautista, ay itinayo ang kanyang buong karera ayon sa pangangailangang ito ng Metanoia. Tulad ng paulit-ulit nilang sinabi
Nicolas Poussin, PD-US-expired, sa pamamagitan ng Wikimedia Commons
17 Magmula noon ay nangaral si Hesus. Itinuturo niyang, “Magsisi kayo at talikuran ang inyong mga kasalanan sapagkat malapit nang dumating ang kaharian ng langit.”
Mateo 4:17
Kapag handa na ang Meta virtual na mundo magkakaroon tayo ng opsyon na pumasok. O maaari tayong manatili sa labas sa ating kasalukuyang pisikal na mundo. Si Hesus ay naghula ng isang hinaharap kapag ang ating pisikal na uniberso ay maguguna, na ang natitira na lamang ay ang Meta na kanyang pinauunlad ngayon – Ang kaharian ng Diyos. Kaya, kung ang ating pisikal na mundo ay magwawakas ngunit hindi tayo makakapasok sa kanyang bagong mundo nang walang Meta (pagbabago) ng ating isip mula sa kanyang bagong kapanganakan kung gayon ang ating mga pagpipilian ay limitado. Gaya ng nilagay niya
3 Hindi! Ngunit sinasabi ko sa inyo, malibang magsisi kayo’t talikuran ang inyong mga kasalanan, mapapahamak din kayong tulad nila.
Lucas 13:3
Pagbuod ng mas malalim sa kanyang pagtatasa
Siyempre, maaaring pagdudahan natin ang kanyang pagsusuri sa ating kalagayan. Ngunit ang kanyang mga pananaw ay nagkaroon ng paraan upang makayanan ang mga pagsubok ng panahon gaya ng marami pang iba ay hindi. Kaya’t maaaring sulit na tuklasin ang kanyang pang-unawa sa buhay. Ang kanyang pakikipag-usap sa isang babae tungkol sa buhay, buhay na tubig, at pagsisisi sa backdrop ng Dead Sea ay nagbibigay ng magandang entry point para gawin ito.